Genre yang didefiniskan sebagai kesusasteraan hikayat Melayu ialah ciptaan dalam bentuk naratif yang pada dasarnya bermotif hiburan dengan selingan-selingan yang membayangkan berbagai-bagai pengaruh Hindu, Islam dan setempat. Karya ini dikarang dalam bahasa persuratan Melayu klasik yang baik oleh pengarang dan biasanya tidak menyebut namanya. Hanya pada akhir abad ke-19 baru terdapat beberapa orang pengarang hikayat yang diketahui namanya. Hikayat-hikayat ini mulanya diterjemah ke bahasa Melayu dan penterjemah menyebut namanya. Dari cetakan-cetakan yang berbeza peneliti dapat mengesan wujudnya perbezaan antara versi terjemahan awal dengan cetakan-cetakan terkemudian. Yang berlaku ialah hikayat-hikayat ini diubahsuai oleh penyalin daripada terjemahan cerita asal dalam bahasa Arab, Parsi, Urdu dan Hindustan.
Malah kewujudan berbagai-bagai unsur pengaruh ini membuatkkan para sarjana waswas menetapkan definisi kesusasteraan Melayu ini. Namun demikian mudah mengasingkan genre ini daripada kesusasteraan hikayat berunsur Hindu atau Islam kerana adanya unsur-unsur setempat. Unsur-unsur setempat kelihatan pada penggunaan gaya bahasa yang bersifat kolokial dengan peribahasa, perumpamaan Melayu dan sebagainya. Penceritaan hikayat ini juga diperindah dengan sisipan pantun, syair, gurindam dan seloka. Dari sudut cara hidup, hikayat Melayu merujuk pada serba sedikit aspek adat-istiadat Melayu di samping hukum-hukum Islam. Satu lagi perbezaan yang ketara antara hikayat berunsur Islam dengan hikayat Melayu ialah hikayat Melayu dikarang di daerah Nusantara oleh pengarang setempat dan diketahui siapa pengarangnya, misalnya Hikayat Ganjamara adalah karya Haji Puteh bin Syeikh Abu Basyir di Pulau Pinang dan Hikayat Syamsul Anwar adalah karya Raja Aisyah Sulaiman di Riau.
Satu perkara penting yang memberikan hikayat-hikayat itu bersifat setempat dan boleh dinamakan sebagai hikayat Melayu ialah adanya perhatian pengarang terhadap unsur keindahan atau estetik yang bukan sahaja berdasarkan gaya bahasa atau selingan pantun dan syair. Dalam hikayat Melayu pengarang memberi perhatian kepada keindahan pemandangan dan suasana alam. Suasana yang digambarkan dalam hikayat berunsur Islam seperti padang pasir yang luas dan panas dalam hikayat Melayu berubah menjadi suasana selesa dangan angin berhembus sepoi-sepoi bahasa, bulan mengambang berseri-seri, pohon kelapa yang melambai-lambai, ombak laut memukul pantai dan sebagainya. Lukisan wajah pelaku-pelakunya juga berubah menjadi watak Melayu dengan puteri yang lemah-lembut, berkebaya dan berselendang, dayang-dayang menarikan tarian Melayu dan mendendangkan nyanyian lagu-lagu Melayu ataupun berlawan berpantun dan berbagai-bagai lagi. Malah jamuan yang dihidangkan juga turut mendapat perhatian daripada pegarang Hikayat Melayu.
Rujukan :
Siti Hawa Haji Salleh. 2002. Warisan Manuskrip Melayu: Hikayat Berunsur Islam dan Hikayat Melayu. Kuala Lumpur. Perpustakaan Negara Malaysia.
